Monday, December 7, 2009

საქართველოს სახალისო ტოპონიმიკა

საქართველოში 3800-მდე დასახლებული პუნქტია, რომელთა აბსოლუტურ უმრავლესობას სოფლები შეადგენენ. ჩვენი ქვეყნის ბუნების მსგავსად, ტოპონიმებიც დიდი მრავალფეროვნებით და ძალიან ხშირად ორიგინალობითაც გამოირჩევიან.  ამ პოსტში მინდოდა, მომეყვანა რამდენიმე საინტერესო ფაქტი და სახელწოდება,     რომელიც ალბათ დააინტერესებს და შეიძლება გაამხიარულოს კიდეც მკითხველი. ქვეყმოთმოყვანილი ინფორმაცია მომზადებულია ყველასთვის საჯარო და ხელმისაწვდომი წყაროს საფუძველზე, რომელიც დაინტერესების შემთხვევაში შეგიძლიათ, მოინახულოთ.. ოღონდ გაითვალისწინეთ, რომ მასში არ არის მოცემული აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის დასახლებული პუნქტების ჩამონათვალი (უფრო სწორად, პირველი მათგანი წარმოდგენილია 1989 წლის მონაცემებით, ხოლო მეორეს შესახებ თითქმის არაფერი წერია)

მაშ ასე:




  • ჩვენს ქვეყანაში ცენტრალური ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე 3645სოფელი, 56 ქალაქი და 44 დაბაა



  • საქართველოში 19 დასახლებულ პუნქტს ახალსოფელი, 10-ს  ახალშენი, 8-ს ეწერი და ახალდაბა, 6-ს აგარა, 4-ს  არაშენდა, ხოლო  3-ს გორი ჰქვია

  • რა შეიძლება ჰქონდეს საერთო მარჯვნივ მდებარე წარმტაც პეიზაჟს და ”სონის” პორტატულ კომპიუტერს? არაფერი, გარდა სახელწოდებისა... დიახ, ქედის მუნციპალიტეტში მდებარე ამ სოფელს ვაიო ეწოდება

  • ხელვაჩაურის მუნციპალიტეტის შემადგენლობაში არსებობს სოფელი კვატია. თუკი ვინმეს დასავლეთ საქართველოსთან შეხება გქონიათ, გეცოდინებათ, რომ ”კვატი” იხვის შესატყვისია, ”კვატია” კი იხვის ”მოფერებითის” კიდევ უფრო ”მოფერებითი” დასახელებაა

  • როგორც ჩანს, საქართველოში აქტუალურია დასახლებული პუნქტებისთვის სხვა გეოგრაფიული ობიექტების სახელის დარქმევა (ხუმრობით, რა თქმა უნდა). მაგალითად ლანჩხუთის რაიონში მდებარე სოფელი ჯაპანაც იკმარებს, რომელსაც თურმე რამდენიმე წლის წინ სეხნია ამომავალი მზის  ქვეყნიდანაც კი ეწვივნენ სტუმრები. იაპონელთა მეზობლებს რომ გული არ დაწყდეთ, შუაგულ იმერეთში, ტყიბულის მახლობლად გვაქვს სოფელი კორეეთი. თუმცა, როგორც ჩანს, კორეელები ჩინელებისგან განსხვავებით, რომლებიც საკმაოდ კარგად შეეგუვნენ დასავლეთ საქართველოს ნესტიან ჰავას, პრეტენზიულები არიან და არც კი დაინტერესებულან მათი ქვეყნის მოსახელის არსებობით. საინტერესო ფაქტია, რომ აზიის პოლიტიკური რუკა საკმაოდ პოპულარულია საქართველოს ტოპონიმიკაში, რასაც ადასტურებს ბორჯომის რაიონში სოფელ ლიბანის არსებობაც. განმეორებები მშობლიურ სახელებშიც გვაქვს - აჭარა მხარესაც ქვია და წარმტაც მთიან სოფელს ცაგერის რაიონში. აზიური თემის გაგრძელება - მიუხედავად იმისა, რომ ალმატი მათთვის მშობლიურად ჟღერს, იმედია, რომ ყაზახები კახეთის ამ მშვენიერ სოფელში არ შეგვეცილებიან.

  • ძალიან დიდხანს ვეძებდი, იწყებოდა თუ არა რომელიმე ქართული ტოპონიმი ასო ”ჰაე”-ზე. აღმოჩნდა, რომ არსებობს - ჰამაში-თოთოლეში, ჰებუდი და ჰეშკილი მესტიის რაიონშია, ხოლო ჰერეთისკარი კი ლაგოდეხის მუნციპალიტეტში.

  • ქართველებისთვის გასტრონომია ძალიან ახლობელი თემაა, მაგრამ გასაკვირად, ჩვენი სოფლების დასახელებაში მხოლოდ ფლავს (გორის რაიონი), ძველ და ახალ ბურღულს (დუშეთის რაიონი) თუ წააწყდება კაცი...

  • მარტვილის რაიონის სოფელ ალერტის დათვალიერებისას არა მგონია, ზემოთმოყვანილი სიმბოლო იპივოთ სადმე. საფრთხილოც არაფერია, პირიქით - ხალხი ძალიან გულკეთილი და სტუმართმოყვარეა...


დამშვიდობებისას კი გეტყვით ”ჩაოს”, თუმცა ამასთან შეგახსებებთ, რომ ზუსტად ამ სახელწოდებისაა ხელვაჩაურის რაიონის ერთი პატარა სოფელი, სადაც დარწმუნებული ვარ, მეც და თქვენც გულღიად მიგვიღებენ და უპატივცემლოდაც არ დაგვტოვებენ...